Zdaniem jednego z autorów system prawny funkcjonujący na Islandii w latach 930-1262 jest tak dalece zaskakujący, iż sprawia wrażenie dzieła „szalonego ekonomisty testującego zakres, w jakim wolny rynek może świadczyć usługi policyjne i sądowe”. Część badaczy uznaje go za przykład policentrycznego porządku konstytucyjnego, systemu prawnego opartego na współistnieniu na tym samym terenie wielu konkurujących ze sobą prywatnych jurysdykcji. W tej zorganizowanej anarchii występował tylko jeden urzędnik publiczny, pozbawiony kompetencji władczych. Mandat do stanowienia prawa był przedmiotem własności posła i podlegał obrotowi – mógł zostać sprzedany, przekazany w spadku, podarowany innej osobie. Prawo karne przewidywało tylko dwa rodzaje kar, odszkodowania i banicje. Nie istniał publiczny aparat ścigania, a wyroki sądów arbitrażowych wykonywali sami zainteresowani. Co najbardziej zaskakujące, ten średniowieczny kraj pozbawiony był monarchy. Jak relacjonował jeden z XI-wiecznych kronikarzy, Islandczycy „nie mają żadnego króla oprócz prawa”. System ten tak dalece zaprzecza podstawowym tezom współczesnej teorii państwa i prawa, iż w zasadzie nigdy nie powinien zaistnieć. Tymczasem pozbawiona zorganizowanego aparatu przymusu Islandzka Wolna Wspólnota funkcjonowała niemal trzy stulecia, by po trwającym cztery dekady okresie narastających konfliktów pomiędzy przedstawicielami rodów możnowładczych, w 1262/64 r. poddać się władzy norweskiego króla.
Celem projektu jest ustalenie przyczyn oraz zrekonstruowanie przebiegu ewolucji islandzkiego systemu prawnego w latach 930-1262/64 od policentrycznego porządku konstytucyjnego do formy ograniczonej monarchii. W pierwszej kolejności zamierzam poddać analizie funkcjonujące w ramach Islandzkiej Wolnej Wspólnoty prywatne mechanizmy tworzenia, stosowania i egzekwowania prawa oraz porównać je z systemem prawnym Norwegii, kraju z którego wywodziła się większość mieszkańców wyspy. Następnie, określić w jakim stopniu oryginalny ustrój polityczno-prawny wczesnośredniowiecznej Islandii był wynikiem świadomych działań pierwszych osadników, na ile zaś efektem spontanicznych interakcji tworzących go podmiotów społecznych. Odwołując się do ekonomicznej analizy prawa zamierzam zidentyfikować przyczyny załamania się systemu prawnego Wolnej Wspólnoty w XIII w. oraz ustalić zakres w jakim jego ewolucja odpowiada ogólnemu modelowi teoretycznemu R. Nozicka, który w rozprawie „Anarchia, państwo, utopia” dowodził, iż policentryczny system konstytucyjny jest ze swej natury niestabilny i w dłuższej perspektywie na skutek samorzutnej gry sił rynkowych musi przybrać formę monopolu. Podsumowaniem prac będzie analiza wpływu jaki badania nad Wolną Wspólnotą wywierają na współczesną islandzką teorię państwa i prawa, w tym zwłaszcza ustalenie stopnia akceptacji islandzkich teoretyków prawa dla libertariańskich konkluzji głoszonych przez niektórych zagranicznych badaczy średniowiecznego systemu prawnego Islandii.
Zebrane i krytycznie opracowane podczas stażu badawczego materiały posłużą do przygotowania pierwszej polskiej monografii naukowej na temat ewolucji islandzkiego systemu prawnego w latach 930-1262/64. Projekt ten jest częścią szerszych badań nad systemami prawnymi opartymi na prywatnych mechanizmach tworzenia, stosowania i egzekwowania prawa, obejmujących zarówno analizę przykładów historycznych (obok systemu prawnego Islandzkiej Wolnej Wspólnoty, m.in. średniowieczny system prawa kupieckiego lex mercatoria, celtyckie prawo zwyczajowe, system prawny rozwinięty przez osadników zasiedlających w XIX w. zachodnie rubieże Stanów Zjednoczonych) jak i modeli teoretycznych tworzonych w ramach ekonomicznej analizy prawa (m.in. modele G. Beckera, D. Friedmana, B. Bensona) oraz filozofii prawa (w tym modele R. Nozicka, R. Barnetta, R. Ellicksona). System prawny Islandzkiej Wolnej Wspólnoty jest jednym z najlepiej udokumentowanych źródłowo policentrycznych systemów prawnych, a zarazem z uwagi na niewielką liczbę dostępnych w kraju publikacji, najmniej w Polsce znanym.
Projekt został zrealizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię, poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego (Działania III – Stypendia indywidualne).
Żadnego króla oprócz prawa 